Arnold Gehlen – klasyk antropologii filozoficznej XX wieku

prof. dr hab. Jarosław Rolewski, dr hab. Rafał Michalski

Czas trwania projektu: 2014-2017

OPUS 6

Celem projektowanych badań jest krytyczne opracowanie, przekład i naukowa redakcja dwóch fundamentalnych dzieł Arnolda Gehlena, wybitnego niemieckiego filozofa i socjologa. Pierwsze dzieło zatytułowane Der Mensch. Seine Natur und seine Stellung in der Welt stanowi kamień węgielny współczesnej antropologii filozoficznej i zaliczane jest do najważniejszych tekstów filozoficznych XX wieku. Drugie dzieło Moral und Hypermoral podejmuje problematykę z zakresu etyki i filozofii społecznej. Jego przekład pozwoli polskim badaczom i czytelnikom lepiej zrozumieć, z jednej strony, współczesną debatę wokół konserwatyzmu, a z drugiej, antropologiczną teorię genezy moralności, która wyjaśnia ewolucyjne i kulturowe korzenie porządku normatywnego ludzkich społeczeństw.

1) W pierwszej części projektu zatytułowanej Człowiek. Jego natura i jego miejsce w świecie szczegółowej analizie zostaną poddane główne założenia i ewolucja programu antropologicznego Gehlena w szerokim kontekście filozoficznym i kulturowym. Bezpośredni dostęp do literatury źródłowej, archiwów oraz kontakty ze specjalistami pozwolą precyzyjnie odtworzyć niezbadane dotąd dokładnie wpływy niemieckiego idealizmu, pragmatyzmu, etologii, interakcjonizmu symbolicznego, amerykańskiej antropologii kulturowej, filozofii życia na twórczość Gehlena. Rezultatem badań będzie polski przekład Der Mensch. Seine Natur und seine Stellung in der Welt, uzupełniony obszernym wprowadzeniem i posłowiem.

2) Druga część projektu zatytułowana Moralność i hipermoralność będzie poświęcona związkom myśli Gehlena z tradycją konserwatyzmu. W tym celu szczegółowej analizie zostanie poddana teoria hipermoralizacji współczesnego dyskursu etycznego i politycznego oraz Gehlenowskie argumenty na rzecz obrony stabilnych instytucji w stadium późnego kapitalizmu. Rezultatem naukowego opracowania i pracy translatorskiej będzie publikacja przekładu tekstu Moral und Hypermoral wraz obszernym wprowadzeniem i posłowiem.